Troposfera

Wiadomości podstawowe

Troposfera a powierzchnia Ziemi

Troposfera  nie jest gazową otoczką wokół kulistej gładkiej powierzchni. Powierzchnia Ziemi jest bowiem bardzo różnorodna. Grubość troposfery wynosi ok. 11 km w umiarkowanych szerokościach geograficznych. Porównajmy to z głębokością oceanów: 2 do 6 km, miejscami nawet więcej. Najwyższe góry tej strefy sięgają około 3-6 km, czyli połowy grubości troposfery. Troposfera jest wiec warstwą atmosfery, która podlega silnemu oddziaływaniu powierzchni Ziemi.
 

1. Troposfera rozciąga się nad bardzo urozmaiconym podłożem.
Autor: Anja Kaiser © ESPERE

Różne krajobrazy

Spójrz na zdjęcie satelitarne obu Ameryk i postaraj się dowiedzieć więcej o naszej planecie.
Poszukaj zaznaczonych na zdjęciu miejsc w atlasie! Jakie krajobrazy reprezentują? Czy panuje tam klimat suchy czy wilgotny? W jakich szerokościach geograficznych występują klimaty suche, a w jakich wilgotne? W jakich strefach klimatycznych znajdują się te miejsca? Jakich wartości temperatury powietrza należy się tam spodziewać zimą, a jakich latem? Jakie są tam opady w ciągu roku?
Troposfera styka się z wieloma różnymi typami powierzchni Ziemi i strefami klimatycznymi: suchymi pustyniami, ośnieżonymi szczytami gór, wilgotnymi lasami równikowymi itd. Ponadto nie zapominajmy, że 71% powierzchni kontaktu między troposferą a Ziemią to woda, bo tyle zajmują oceany.
 

3. Ziemia widziana z kosmosu.
Autorzy: Reto Stockli, Nazmi El Saleous i Marit Jentoft-Nilsen, NASA GSFC
Aby zobaczyć zaznaczone miejsca w powiększeniu proszę kliknąć na zdjęcia poniżej (każde zdjęcie około 75 K)!

Poniżej znajdziesz trzy rodzaje informacji na temat miejsc zaznaczonych na zdjęciu satelitarnym na ryc.3: 1) dokładne zdjęcie satelitarne (75 KB każde), 2) fotografię przedstawiającą krajobraz typowy dla tego terenu (50 KB każda), 3) wykres przebiegu średnich miesięcznych wartości temperatury powietrza i sum opadu charakterystycznych dla tego obszaru (widoczne po kliknięciu na ikonkę, 10 KB każdy).  

1                    2                     3                    4                     5

Miejsca zaznaczone na zdjęciu satelitarnym: 1) Park Yosemite, Rocky Mountains (USA), 2) Jezioro Erie, Pennsylwania (USA), 3) teren w pobliżu El Paso, na granicy między Meksykiem i USA, 4) las równikowy nad Amazonką (Brazylia), 5) pustynia Atakama (Chile).

1                    2                     3                    4                     5

Kliknij na diagramy klimatyczne aby zobaczyć roczny przebieg temperatury i opadów w miejscach zaznaczonych na zdjęciu satelitarnym! Uwaga: okres letni jest zawsze zaznaczony w środkowej części wykresu, więc kolejność miesięcy na osi poziomej jest różna dla stacji z półkuli pd. i pn.
Źródło: www.klimadiagramme.de - Bernhard Mühr

4. Klasyfikacja klimatów wg Koeppena (wg FAO-SDRN, 1997 r.). Sprawdź do jakich stref klimatycznych należą miejsca zaznaczone na zdjęciu satelitarnym.
Objaśnienia: tropical - międzyzwrotnikowy, dry - suchy, temperate - umiarkowany, cold - chłodny, polar - okołobiegunowy.

Rozmieszczenie skupisk ludzi na Ziemi

Zdjęcia powyżej pokazują wiele naturalnych krajobrazów widzianych z kosmosu. Ale człowiek także ma wpływ na skład chemiczny i stan fizyczny atmosfery poprzez emisje zanieczyszczeń powietrza i sztucznie wytworzonej energii. Widok miejskich świateł nocą pokazuje, że działalność człowieka poza rolnictwem koncentruje się w szczególnych regionach naszej planety – wielkich miastach.

Źródło danych: AVHRR, NDVI, Seawifs, MODIS, NCEP, DMSP i katalog gwiazd Sky2000
 

Jak duży obszar otula troposfera?

Gdy lato jest wyjątkowo gorące lub zima wyjątkowo mroźna, lub też gdy w danym regionie przez kilka tygodni pada wyjątkowo dużo deszczu, to często słyszy się opinie, że klimat się zmienia. Ale czy takie nietypowe zjawiska występujące np. w naszym kraju mają jakieś znaczenie dla klimatu całej Ziemi? Dla przykładu: jak duży jest obszar Polski w porównaniu z powierzchnią Ziemi?
Spójrzmy:
Powierzchnia Ziemi: 510 000 000 km² (29,2% lądy, 70,8% obszary wodne)
Powierzchnia Polski: 312 000 km²  
Powierzchnia Ziemi jest zatem 1637 razy większa niż powierzchnia Polski.
Możesz to zobaczyć na rysunku obok (kwadrat o rozmiarze 270 000 pikseli): lądy – kolor brązowy, obszary wodne – kolor niebieski, Polska – kolor czerwony.
 

Zmiany klimatu można oceniać na podstawie co najmniej 30-letnich obserwacji pogody (= 1560 tygodni). Jeśli przez jeden tydzień w Polsce występują jakieś anomalie, to znaczy, że obserwujemy 1/1637 część Ziemi przez 1/1560 część czasu potrzebnego do stwierdzenia czy klimat się zmienia czy też nie. Tobie może się wydawać, że klimat się zmienia, ale z globalnego punktu widzenia to tylko chwilowa i lokalna anomalia.

Jak sądzisz: jak można obiektywnie obserwować zmiany klimatu? Zapytaj swoich rodziców i dziadków jaki był klimat w czasach ich młodości. Czy dziś jest inny? Pomyśl, jak środowisko, w którym żyjesz, miejsce, gdzie mieszkasz czy też osobiste odczucia wpływają na Twoje postrzeganie i rozumienie pogody!
 

O tej stronie:

Autor: dr Elmar Uherek - Max Planck Institute for Chemistry, Moguncja, Niemcy
1. Recenzent: dr Katja Mannschreck - GAW Hohenpeissenberg - 2003-08-07
2. Recenzent: dr Gerd Folberth - Meteorological Service of Canada / Univ. of Victoria - 2003-08-10
Konsultacja dydaktyczna:  Michael Seesing - Uni Duisburg - 2003-07-02, dr Yvonne Schleicher - univ. of Erlangen-Nuernberg
Ostatnia aktualizacja: 2008-10-09
Tłumaczenie na język polski: dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków