Człowiek i klimat

Dowiedz się więcej!

Nagłe zmiany klimatu 

Historia Ziemi zna wiele przypadków nagłych zmian klimatu. Podczas ostatniej epoki lodowcowej, która skończyła się około 10 tysięcy lat temu, zmiany takie zdarzały się mniej więcej co 1000 lat.
 

Naukowcy wwiercili się głęboko w pokrywę lodową znajdującą się na Grenlandii, by zbadać warstwy lodu, które spoczywały tam od kilkudziesięciu tysięcy lat. Analizy wykazały, że kilkukrotnie podczas zaledwie 10-20 lat, średnia temperatura na Grenlandii zmieniała się o 8-16 °C! Od zakończenia epoki lodowcowej klimat jest znacznie bardziej ustabilizowany, jakkolwiek wykazuje pewną zmienność, jak np. tzw. Mała Epoka Lodowa w Europie (około 1400-1850 r.).  
 

Przyczyny nagłych zmian

Stopniowe ocieplanie się Ziemi, np. w związku z większym dopływem promieniowania słonecznego lub zwiększonym efektem cieplarnianym, może doprowadzić do gwałtownych zmian w systemie klimatycznym, jeśli zostanie przekroczony pewien próg. Na przykład nagłe zmiany klimatu podczas ostatniej epoki lodowcowej wystąpiły prawdopodobnie wtedy, gdy ustał dopływ do oceanów słodkich wód z topniejących lodowców. Zapoczątkowało to powstanie w Oceanie Atlantyckim wielkich prądów morskich, transportujących ciepło do Europy Pn. Naukowcy uważają za mało prawdopodobne, żebyśmy mieli doświadczyć obecnie równie dramatycznych zmian prądów oceanicznych, jak w epoce lodowcowej. Nie mogą jednak wykluczyć ewentualności, że siła prądów oceanicznych zmieni się, prowadząc do szybkich zmian klimatu w Europie.

Inną możliwą przyczyną nagłych zmian klimatu mogą być ogromne ilości metanu (CH₄), zaliczanego do gazów cieplarnianych, a uwięzionego obecnie w wieloletniej zmarzlinie Arktyki. Jeśli globalne ocieplenie spowoduje, iż wieczne zmarzliny stopnieją, przez co metan zostanie uwolniony, może to rzeczywiście doprowadzić do bardzo szybkiego ocieplenia.
 

Nagłe zmiany a modele klimatyczne

Modele klimatyczne nadają się najlepiej do prognozowania stopniowych zmian wynikających z wyższego stężenia gazów cieplarnianych, często zaś nie potrafią przewidzieć nagłych zmian. Obliczanie prawdopodobieństwa i konsekwencji nagłych zmian klimatu jest obarczone wieloma wątpliwościami, częściowo dlatego, że nie wiemy dokładnie jakie są wartości progowe, a także co powoduje nagłe zmiany. Tak więc niewiele wiemy o tym kiedy, gdzie i jak wystąpią nagłe zmiany klimatu, wynikające ze wzrostu temperatury powietrza. 

Konsekwencje nagłych zmian

Nagłe i nieoczekiwane zmiany klimatu często mają poważne konsekwencje. Nie pozostawiają nam czasu i szansy na przygotowanie się do nich. Ich skutki są szczególnie poważne dla zwierząt i roślin, zwłaszcza dla tych gatunków, które żyją długo, nie są zbyt ruchliwe, są szczególnie przystosowane do jednego typu środowiska lub z jakiejkolwiek innej przyczyny mają małe możliwości adaptacyjne. Nagłe zmiany klimatu nie pozostawiają takim gatunkom czasu, który jest potrzebny, by znaleźć nowe środowisko życia i być może będą więc one musiały wyginąć.
 

O tej stronie:

Autor: Camilla Schreiner - CICERO (Center for International Climate and Environmental Research - Oslo) - Norwegia
1. Recenzent: Andreas Tjernshaugen - CICERO - Norwegia - 2004-01-20
2. Recenzent: Knut Alfsen - Statistics Norway - Norwegia - 2003-09-12
Konsultacja dydaktyczna: Nina Arnesen - Marienlyst school in Oslo - Norwegia - 2004-03-10
ostatnia aktualizacja: 2005-07-29
Tłumaczenie na język polski: Mgr Sebastian Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków