Pogoda

Wiadomości podstawowe

Ćwiczenie 4
Różne określenia wiatru 

Temat: wiatr może być omawiany na różnych lekcjach w szkole. 
To ćwiczenie może podsunąć ci kilka pomysłów.

Nazwy wiatru w różnych rejonach świata:

1. Huragany

W Ameryce Pn. i Środkowej cyklony zwrotnikowe są nazywane huraganami (ang. hurricanes), na Mauritiusie - huraganami Mauritiusa (ang. Mauritius hurricanes), w Azji Pd.-Wsch. - tajfunami (ang. typhoons), w Indiach - cyklonami bengalskimi (ang. Bengalese cyclones), zaś w Australii - Willy-Willy.

Od 1950 r. huraganom nadaję się imiona, na przemian męskie i żeńskie.

Nadchodzi burza 
Źródło: Hermera - Big box of art

Tworzenie się huraganu

Latem w Afryce Zach. panuje pora deszczowa. 

Ciepłe i wilgotne powietrze unosi się do góry, zachodzi kondensacja pary wodnej i rozbudowują się chmury burzowe.
Te komórki burzowe są przemieszczane przez wiatry wschodnie i Prąd Północnorównikowy w kierunku Karaibów.  

Po drodze przybierają na sile, ciśnienie powietrza wewnątrz staje się bardzo niskie, coraz więcej ciepłego powietrza jest wynoszone do góry.  

Szlaki przemieszczania się huraganów

Prąd Zatokowy przemieszcza huragany nad Zatoką Meksykańską. W zależności od tego jaką drogą przemieszcza się huragan, zagrożone zniszczeniami mogą być Karaiby, Meksyk, pd. część USA lub wsch. wybrzeże Ameryki Pn. aż po Nowy Jork.

Kiedy huragan dociera do brzegu to uderza z ogromną siłą i często jest poprzedzony ogromnymi falami morskimi, powodującymi powodzie. 

Dodatkowo często towarzyszą im ulewne deszcze, mogące powodować powodzie i tornada.

Kiedy huragany docierają do lądu to szybko wytracają swoją siłę i przekształcają się z zwykły obszar obniżonego ciśnienia.

Każdy huragan ma tzw. oko cyklonu, obszar bez wiatru i chmur, którego pojawienie się może zmylić ludzi, sądzących, że niebezpieczeństwo już minęło. Tymczasem po przejściu oka cyklonu huragan pojawia się ponownie, tym razem z wiatrem wiejącym w przeciwnym kierunku. 

Huragany wytracają siłę także wskutek napotkania na swojej drodze dużych obszarów wodnych o stosunkowo niskiej temperaturze, np. Prądu Labradorskiego. 

W końcu przemierzają Atlantyk wraz z Prądem Zatokowym jako zwykłe niże atmosferyczne i docierają do Europy nie powodując żadnych zniszczeń.

Zadanie:

Na pewno miałeś okazję sam przeżyć i obserwować silną burzę, a może nawet huragan?

Opisz przebieg tego zjawiska.

2. Tornada

Definicja

Tornada to silne trąby powietrzne. Nazwa "tornado" jest używana w USA na określenie występujących tam wyjątkowo silnych trąb powietrznych o średnicy do kilkuset m, powodujących katastrofalne zniszczenia. W innych regionach (np. Indie czy Bangladesz) trąby powietrzne, czyli wiatry wirowe wokół osi pionowej, w postaci wirującego słupa, zwisającego z chmury Cumulonimbus do powierzchni ziemi, mają średnicę do kilkudziesięciu m. Nad obszarami morskimi powstają trąby wodne, a nad pustyniami wiry pyłowe. 

Aleja tornad

Tornada są szczególnie częste w tzw. alei tornad, czyli obszarze w środkowo-zachodniej części USA, rozciągającym się od Gór Skalistych po Zatokę Meksykańską.

Wiosną nad aleją wieje silny wiatr zachodni, co powoduje niestabilność atmosfery i powstanie bruzdy niskiego ciśnienia, zasysającej nad ląd ciepłe i wilgotne powietrze znad Zatoki Meksykańskiej. 

Suche i zimne powietrze z Gór Skalistych napotyka na ciepłe i wilgotne powietrze znad Zatoki Meksykańskiej.

Ciepłe powietrze unosi się i powstają wielkie chmury burzowe. 

Pod taką chmurą rozbudowuje się trąba powietrzna, dlatego ten obszar jest tak często przez nie nawiedzany.

Ponad 800 tornado przemieszcza się aleją tornad każdego roku.

Ogromne zniszczenia

Trąba powietrzna to słup wirującego powietrza, powstający pod chmurą burzową i zasysający wszystko co napotka na swojej drodze niczym wielki odkurzacz.

Siła wiatru jest tak duża, że może on nawet unosić do góry ciężarówki. 

Domy mogą ulec rozsadzeniu wskutek różnicy ciśnień w środku i na zewnątrz. 

Naoczni świadkowie tornado, którzy podczas jego przejścia ukryli się pod mostem, mówili, że wiatr wywoływał hałas podobny do przejazdu pociągu towarowego.

Jeśli w czasie przejścia tornado jesteś w budynku, to jedynymi bezpiecznymi miejscami są pomieszczenia zamknięte, znajdujące się w środkowej części budynku, np. toalety. 

Jeszcze lepszym schronieniem są piwnice.

Zadanie

Odpowiedz na pytania

1. Gdzie znajduje się tzw. aleja tornad?
2. Gdzie tornada pojawiają się dosyć często?
3. W jakiej porze dnia zazwyczaj powstają tornada?
4. Jak tworzy się tornado?

Pod tym adresem możesz sam wywołać tornado online:
www.whyfiles.org/013tornado/6.html

O tej stronie:

Autor: G. Bauer, B. Wohlhöfer - University of Nürnberg - Niemcy
Konsultacja dydaktyczna: Prof. dr. H. Schrettenbrunner / Dr Y. Schleicher / J. Heres - University of Nürnberg - Niemcy
ostatnia aktualizacja: 09.09.2003
Tłumaczenie na język polski: dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków