> Polski > Climate Encyclopaedia > Klimat miasta > podstawy > 2. Klimat obszarów zurbanizowanych > - Czynniki
|
 |
Klimat miastaWiadomości podstawowe |
Czynniki kształtujące klimat miastaKlimat miasta jest wynikiem współoddziaływania wielu czynników zarówno naturalnych, jak też antropogenicznych. Zanieczyszczenia powietrza, pokrycie obszaru miasta ulicami i budynkami, czy emisja tzw. sztucznego ciepła, wraz z lokalnymi czynnikami naturalnymi, powodują różnice klimatyczne między miastem i obszarami pozamiejskimi. |
|
Na kształtowanie się klimatu miasta ma wpływ szereg naturalnych czynników zarówno makroskalowych (m. in. szerokość geograficzna), jak i mezoskalowych - lokalnych (ukształtowanie powierzchni, pokrycie terenu, obecność zbiorników wodnych). Wraz z rozwojem miasta zaczynają działać zupełnie nowe czynniki, które modyfikują dotychczasowy klimat obszaru i przyczyniają się do stworzenia klimatu miejskiego. |
 |
|
|
1. Czynniki kształtujące klimat miasta
|
W mieście większość powierzchni, zwłaszcza w centrum, jest pokryta ulicami, budynkami itp. zbudowanymi z różnych materiałów nie przepuszczających wody (np. beton, asfalt). Naturalna powierzchnia Ziemi występuje w parkach czy na skwerach, ale zazwyczaj zajmuje tylko mały fragment całej powierzchni miasta. Powierzchnia miasta jest często bardzo urozmaicona, tworzy jakby mozaikę złożoną z różnego rodzaju materiałów. Każdy materiał ma inne albedo, co powoduje różnice w ilości promieniowania odbitego i pochłoniętego przez daną powierzchnię. Albedo całego miasta wynosi zaledwie 10-15% (np. albedo świeżego śniegu wynosi ponad 80%) co oznacza, że większość docierającej do miasta energii słonecznej jest pochłaniana. Ponadto większość materiałów, z których zbudowane jest miasto charakteryzuje się dużą pojemnością cieplną i dużym przewodnictwem cieplnym. W przyrodzie trudno spotkać materiały, które miałyby zarazem tak niskie albedo i wysoką pojemność cieplną, a jest to bardzo ważny czynnik kształtujący klimat miasta. |
|
|
|
|
Dodatkowo układ budynków w mieście, tzw. trójwymiarowa geometria miasta, sprzyja "zatrzymywaniu" promieniowania w pobliżu podłoża. Powoduje to zmniejszenie strat promieniowania długofalowego (cieplnego). Wszystko to sprawia, że duża ilość energii jest kumulowana w ciągu dnia i stopniowo wypromieniowywana w nocy, co spowalnia nocne wychłodzenie miasta w porównaniu do terenów poza miejskich.
|
|
Kolejnym ważnym czynnikiem modyfikującym klimat miasta jest emisja zanieczyszczeń powietrza, które powodują zmiany w składzie chemicznym atmosfery, zmniejszenie jej przeźroczystości i dopływu promieniowania słonecznego, a wzrost jego pochłaniania przez atmosferę. Miejskie zanieczyszczenia powietrza to substancje gazowe i pyłowe, powstajace w trakcie procesów przemysłowych, oraz będące efektem gospodarki komunalnej i transportu. Zazwyczaj największe ilości zanieczyszczeń obecne są w centrum miasta i maleją ku peryferiom. Jest to jednak zależne od położenia zakładów przemysłowych i usytuowania ulic o dużym natężeniu ruchu samochodowego. W ciągu dnia największe stężenia notowane są w godzinach największego nasilenia ruchu samochodowego. W ciągu roku ilość zanieczyszczeń jest najwyższa zimą, kiedy to dochodzi do emisji dużej ilości szkodliwych substancji podczas procesów spalania różnych paliw celem ogrzewania budynków mieszkalnych, gospodarczych i przemysłowych. Wtedy także warunki pogodowe sprzyjają tworzeniu się tzw. równowagi stałej atmosfery, co oznacza, że ruchy pionowe powietrza i mieszanie się różnych jego warstw są bardzo ograniczone. To zaś sprzyja utrzymywaniu się zanieczyszczeń w miejscu ich emisji, uniemożliwia ich odprowadzanie poza miasto. Smog fotochemiczny jest jednak zanieczyszczeniem właściwym dla lata (kiedy temperatura powietrza jest wysoka), a nie zimy. |
|
|
4. Dobowe zmiany zanieczyszczenia powietrza; typowy słoneczny, letni dzień - Kraków, 22 sierpnia 2003 r. |
5. Dobowe zmiany zanieczyszczenia powietrza; typowy zimowy dzień - Kraków, 26-27 grudnia 2002 r.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W mieście parowanie jest znacznie mniejsze niż na terenach pozamiejskich ponieważ większość obszaru to powierzchnie sztuczne, bez roślinności, a opady atmosferyczne nie wsiąkają w takie podłoże, lecz szybko spływają do studzienek kanalizacyjnych i są odprowadzane poza miasto. Ciepło, które nie zostaje zużyte na parowanie (bo jest dostępne bardzo mało wody, która mogłaby parować) dodatkowo podgrzewa powietrze w mieście. Warto jednak pamiętać, że w niektórych miastach udział terenów zielonych w całowitej powierzchni miasta jest znaczący, co zwiększa ewapotranspirację. Oddziaływanie czynników antropogenicznych zależy od wielkości i struktury przestrzennej miasta, a także od liczby mieszkańców oraz poziomu uprzemysłowienia. Niewielkie miasteczka o niskiej, luźnej zabudowie, licznych terenach zielonych, pozbawione praktycznie funkcji przemysłowej, zmieniają klimat lokalny w znacznie mniejszym stopniu niż duże miasta z wysoką zabudową. |
Na siłę oddziaływania czynników antropogenicznych wpływają decydująco także warunki naturalne obszaru. Przykładowo, miasto położone w kotlinie śródgórskiej narażone jest na częste występowanie mgieł i gorsze przewietrzanie. Takie warunki prowadzą do złej jakości powietrza. Kumulowaniu zanieczyszczeń sprzyja także występowanie w dolinach inwersji Klimat miasta można ulepszać, czyli meliorować, planując zabudowę miejską tak aby zmniejszyć negatywny wpływ zarówno czynników antropogenicznych, jak i naturalnych, a także maksymalnie wykorzystać walory środowiskowe obszaru
|
|
|
|
Zajrzyj na inne strony Encyklopedii ESPERE: Każda powierzchnia ma inne albedo: |
|
O tej stronie:
|