Aktualności klimatologiczne

"Pojutrze"

"The day
after
tomorrow"

Nagła zmiana klimatu - czy nowa epoka lodowa jest możliwa?

Jeśli globalne ocieplenie doprowadzi do zakłócenia Prądu Północnoatlantyckiego to w Europie i pn.-wsch. części Ameryki Pn. będzie chłodniej. Ale nowa epoka lodowa nie jest możliwa.

Znamy warunki klimatyczne jakie panowały w ciągu ostatnich 400 000 lat, np. na podstawie analiz rdzeni lodowych, które odwiercono na stacji  Vostok na Antarktydzie. Na rycinie poniżej można zobaczyć, że co około 100 000 lat występują naprzemian glacjały i okresy ciepłe. Główną tego przyczyną jest ruch Ziemi dookoła Słońca. Orbita Ziemi zmienia się okresowo raz osiągając kształt prawie kolisty, a potem kształt elipsy. Przejście z jednego stanu do drugiego trwa około 100 000 lat. Nazywamy to cyklem Milankovicia.

Dane na temat klimatu w przeszłości z rdzenia lodowego ze stacji Vostok i 2 zdjęcia naszych przodków żyjących w tych czasach. Rycina pokazuje, że ludzie stopniowo rozwijali się w czasie ostatnich epok lodowych i interglacjałów. Obecne ocieplenie jest bardzo stabilne i na podstawie danych astronomicznych nie spodziewamy się epoki lodowej w następnych tysiącleciach. Co więcej, rycina pokazuje, że istnieje zależność między zawartością CO₂ w atmosferze (kolor czerwony) i temperaturą (kolor niebieski). Ponadto nigdy dotąd nie było w atmosferze tyle CO₂ co dziś (zielony słupek w prawym górnym rogu), więc wystąpienie epoki lodowej jest dodatkowo powstrzymywane także przez ten czynnik. 

Jednakże potencjalne ochłodzenie Pn. Atlantyku to nie tylko wymysł twórców filmu "Pojutrze". W rzeczywistości mogą wystąpić trzy różne stany cyrkulacji wód na Pn. Atlantyku: 1) ciepły prąd dociera tylko do niższych szerkości geograficznych (epoka lodowa), 2) dociera on do wysokich szerokości geograficznych (okres ciepły), 3) w ogóle zanika (tzw. przypadek Heinricha). Łańcuch górski znajdujący się na dnie Atlantyku tworzy barierę między stanem epoki lodowej i interglacjałem. W tym miejscu ocean jest płytszy i Islandia oraz wyspy Faroer nawet wystają ponad poziom morza. Ta bariera jest pokazana na rycinie przy pomocy dużych czarnych punktów.

W czasie epok lodowych jak również w czasie obecnego ocieplenia prąd oceaniczny dociera do pewnej granicy na pn. Woda wnika stopniowo do chłodnych regionów i tworzy się lód. Pozostała woda, w której pływa lód staje się bardziej słona i przez to cięższa, a wskutek niskiej temperatury w regionach polarnych woda na powierzchni także staje się cięższa. Ostatecznie opada w dół (czarna strzałka w dół na profilach) i tworzy prądy głębinowe.

A kiedy następuje zakłócenie prądów oceanicznych?

Gdy następuje topienie się lodu w okresach ciągłego ocieplania (np. pod koniec epoki lodowej) to sporo słodkiej wody ze stopionego lodu może zasilić wody Północnego Atlantyku. Ponadto wody powierzchniowe stają się cieplejsze podczas gdy wody głębinowe są dalej zimne. Woda nie może więc opadać. W takim wypadku cyrkulacja oceaniczna może na jakiś czas ustać w danym regionie. Nazywamy to przypadkiem Heinricha. W najgorszym scenariuszu naukowcy przewidują, że jest możliwe, że globalne ocieplenie spowoduje silne topienie się lodów co mogłoby doprowadzić do takiej sytuacji na Północnym Atlantyku. Sam Prąd Zatokowy nie zaniknąłby ponieważ wywołują go wiatry. Ale bez dostawy ciepłych wód z Prądu Północnoatlantyckiego obszary w Europie i Ameryce Pn. mogłyby się ochłodzić pomimo globalnego ocieplenia.

Autorzy raportu Pentagonu uznają przejściowe ochłodzenie sprzed 8200 lat za przykład przypadku Heinricha. Grupa badawcza dokonała symulacji w modelu klimatycznym, która pokazuje jak to mogło wyglądać. Widzimy, że oprócz małego obszaru dookoła bieguna pn. ochłodzenie w Europie i Ameryce Pn. było raczej umiarkowane, 1-2°C. Ale takie modele często są niedokładne.

Nie jesteśmy w stanie sprecyzować konkretnych prognoz. Po pierwsze bo nie wiemy czy takie  ochłodzenie będzie w ogóle mieć miejsce. Jeśli tak to mało prawdopodobne aby się to wydarzyło w ciągu najbliższych 100 lat, a ponadto nie spowoduje to drastycznego spadku temperatury w ciągu kilku tygodni. Jeśli będzie to mieć miejsce i ochłodzenie będzie porównywalnie duże to jeszcze musimy wziąć pod uwagę, że występuje globalne ocieplenie. Powrócilibyśmy do sytuacji niewiele chłodniejszej niż to było przed epoką industrializacji. Rzeki mogłyby zacząć znów zamarzać zimą. 

Dzisiejsi klimatolodzy nie mogą się zgodzić z prognozą Jacka Halla o epoce lodowej. I najprawdopodobniej za 100 lat Nowy Jork dalej będzie tętnił życiem, w każdym razie nie zamarznie z powodu zmian klimatu.