|
|
 |
 |
|
|
1. Źródło: http://www.es.mq.edu.au/ISB/
|
|
|
Od czasów starożytnych, ludzie kojarzyli pewne warunki atmosferyczne ze występowaniem bólu np. w stawach, z bólem głowy czy migreną, albo po prostu ze złym samopoczuciem. Związek między pogodą a zdrowiem staje się oczywisty, kiedy dowiadujemy się, że fala upałów zabiła setki starszych osób, albo kiedy wzrasta zanotowanych przypadków raka skóry.
Najbardziej widoczne są zaburzenia zdrowia będące skutkiem działania skrajnie wysokich lub niskich temperatur oraz promieniowania ultrafioletowego słońca. Mniej oczywisty jest wpływ pogody na nasz nastrój, zachowanie i samopoczucie. Naukowcy zrozumieli, że sama tylko medycyna nie potrafi wytłumaczyć tego niekorzystnego wpływu, tak więc powstała nowa nauka: biometeorologia, która jest połączeniem wielu dziedzin nauki, głównie meteorologii, medycyny i biologii. Stopniowe "uciekanie" od przyrody oraz współczesny styl życia, z klimatyzacją, nawilżaczami powietrza i grzejnikami uczyniły nas bardziej narażonymi na wpływy środowiska. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy organizm jest osłabiony chorobą lub podeszłym wiekiem.
|
Organizm reaguje na zimno zwężeniem naczyń krwionośnych w skórze i w kończynach. Tak więc serce musi pracować ciężej, aby przepchnąć krew przez zwężone naczynia. W przypadku osoby z chorobą serca taki wysiłek może okazać się nawet zabójczy. Znaczący spadek ciśnienia barometrycznego doprowadza do rozszerzania się powietrza zamkniętego np. w woreczkach stawowych ("puste" przestrzenie wewnątrz naszego ciała), jak też znajdującego się w płynach ustrojowych. Takie zjawisko może powodować nacisk na chore albo uszkodzone tkanki w stawach albo mięśniach, wywołując ból. Niektórzy ludzie doświadczają tego samego zjawiska w samolocie, w czasie spadku ciśnienia w kabinie, gdy samolot wznosi się po starcie. Ból związany z nadwrażliwością na pogodę może być także spowodowany przez podrażnienie zakończeń nerwowych w wyniku nagłych zmian pogody. Ponadto kości i mięśnie mają różną gęstość, ich nierówne rozszerzanie się i kurczenie w czasie zmian temperatury i wilgotności powietrza mogą powodować ból w chorych lub uszkodzonych stawach i mięśniach.
|
|
 |
|
|
2. Woda w temperaturze wrzenia wyrzucona w powietrze o temperaturze -18° C, 25 grudnia 2000 r.
Zdjęcie: Dan Lipinski
Źródło: http://www.crh.noaa.gov/
|
|
 |
|
|
3. Źródło: http://johnson.senate.gov/drought.html
|
|
|
Skrajnie wysokie temperatury powietrza mogą powodować wzrost umieralności w znacznie większym stopniu niż fale zimna. Latem 2003 r. około 180 osób umierało każdego dnia w Paryżu z powodu niezwykle wysokich temperatur; łącznie fale upałów zgarnęły śmiertelne żniwo w postaci kilku tysięcy ofiar.
|
Wilgotność powietrza ma także znaczący wpływ na umieralność ludzi, ponieważ od niej zależy zdolność organizmu do chłodzenia się przez parowanie potu.
|
|
 |
|
|
4. Źródło: http://www.petsit.com/data/publications/html/
world/ROOT-2001_6_27_145155.asp
|
|
 |
|
|
5. Burza piaskowa nad Bazą Sił Powietrznych Edwards.
Zdjęcie: TSgt Matthew Kelpis
Źródło: http://www.crh.noaa.gov/
|
|
|
Meteoropaci mogą stać się poirytowani na dzień lub dwa przed zmianą pogody i często czują się kiepsko, gdy nadchodzi front pogodowy. Na przykład, dokumentacja szpitalna w Stanach Zjednoczonych udowadnia, że w czasie tych warunków atmosferycznych rodzi się więcej dzieci, oraz nasilają się bóle głowy i migreny. Reumatycy obawiają się nadejścia zimnej i wilgotnej pogody, natomiast suchy, niosący kurz wiatr z głębi kraju wiejący przed frontem pogodowym wywołuje astmę albo nasila jej symptomy. Chorzy na katar sienny także dokładnie wiedzą, kiedy warunki atmosferyczne się zmieniają.
|
W USA suchy wiatr wiejący z głębi kraju, poprzedzający frony atmosferyczny, ma podobne cechy jak wiatr wiejący w alpejskich krajach Europy, w Kanadzie i w Stanach Zjednoczonych niedaleko Gór Skalistych. Te szkodliwe wiatry mają własne nazwy, np. fen w Europie Środkowej, chinook i Santa Ana w Ameryce Północnej. Niektóre sądy szwajcarskie uwzględniają nawet ujemny wpływ tych wiatrów jako czynnik łagodzący przy wydawaniu wyroków. Uniwersytet Calgary w Kanadzie udowodnił, że przyczyną dolegliwości migrenowych u wielu ludzi jest przede wszystkim chinook.
|
|
 |
|
|
6. Suchy wiatr Santa Ana
Źródło: http://www.usatoday.com/weather/wsanta.htm
Objaśnienia: 1. High pressure helps create winds blowing from desert - wysokie ciśnienie atmosferyczne ułatwia powstanie wiatrów wiejących znad pustyni, 2. Air is compressed and warmed as it goes downhill. This lowers relative humidity, dries out vegetation - powietrze ulega sprężeniu i ogrzaniu przemieszcając się w dół zbocza. Powoduje to spadek wilgotności względnej i wysychanie roślin, 3. Air squeezes through canyons, fanning fires - powietrze zostaje wciśnięte w kaniony co powoduje wzrost prędkości wiatru i podsycanie pożarów lasów.
|
|
|
Burze z wyładowaniami także mają szkodliwy wpływ na zdrowie. Piorun obwieszcza swoją obecność wysyłając impulsy elektromagnetyczne z szybkością światła. Przyrządy pomiarowe mogą zmierzyć te zakłócenia z odległości setek kilometrów.
|
 |
|
|
7. Wpływ zmian pogody i klimatu oraz dziury ozonowej na ludzkie zdrowie. W zależności od posiadanych zasobów naturalnych oraz poziomu rozwoju gospodarczego i społecznego, poszczególne społeczeństwa będą mieć różną podatność na skutki zdrowotne wywołane zmianą klimatu.
(WHO/WMO/UNEP-Task Group, 1996)
Kliknij tutaj aby zobaczyć polską wersję ryciny.
|
O tej stronie:
Autor: Sándor Szalai - Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, Węgry
1. Recenzent: Dr Ildikó Dobi Wantuch - Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, Węgry
2. Recenzent: Dr Elena Kalmár - Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, Węgry
ostatnia aktualizacja: 2004-02-12
Tłumaczenie na język polski: Mgr Jerzy Bojan, Zespół Szkół, Proszowice; Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
|
Żródła:
M. Kaiser: Weathering the seasons. Health & Medicine (31 July 2002)
Kalkstein, L. S., and K. M. Valimont. 1987. Climate effects on human health. In Potential effects of future climate changes on forests and vegetation, agriculture, water resources, and human health. EPA Science and Advisory Committee Monograph no. 25389, 122-52. Washington, D.C.: U.S. Environmental Protection Agency.
|
|
|
|
