|
|
 |
|
|
|
|
| |
|
|
|
Klimat i rolnictwo
Wiadomości podstawowe |
Rozmieszczenie upraw na świecie
Znaczenie klimatu dla życia i rozmieszczenia upraw jest powszechnie znane i od dawna doceniane przez człowieka. Możemy znaleźć dokumenty historyczne mówiące o rozwoju i występowaniu roślin, które mają ponad 2000 lat.
Nie tylko roślinność naturalna jest rozmieszczona na Ziemi w poszczególnych strefach i piętrach wysokościowych, ale także rośliny uprawne, które do wzrostu wymagają określonych warunków cieplnych, świetlnych i wilgotnościowych.
|
|
|
|
|
|
|
Charakterystyka najważniejszych roślin uprawnych na świecie
|
|
Cecha charakterystyczna |
Pszenica |
Ryż |
Kukurydza i soja |
Ziemniaki |
Jabłka |
Rośliny włókniste |
|
Główni producenci |
Chiny, Indie
Europa
Rosja |
Azja
Chiny i Indie |
Ameryka Płn.
Ameryka Płd.
Azja
|
Chiny
Ameryka Płn.
Rosja |
Chiny
Europa |
Chiny
Indie
Ameryka Płn. |
|
Strefy uprawy |
od zimnej do umiarkowanej |
od umiarkowanej do gorącej |
od umiarkowanej do ciepłej |
od zimnej do umiarkowanej |
od zimnej do umiarkowanej |
od umiarkowanej do ciepłej |
|
Okres rozwoju rośliny |
Zima i/lub wiosna |
Cały rok |
Wiosna |
Cały rok |
Lato |
Lato |
|
Zapotrzebowanie na wodę |
Niskie |
Bardzo wysokie |
Wysokie |
Średnie do wysokiego |
Średnie |
Niskie |
|
Zastosowanie |
Mąka, chleb
|
Pożywienie dla ludzi |
Pożywienie dla ludzi i zwierząt |
Pożywienie dla ludzi |
Pożywienie dla ludzi |
Odzież i inne tekstylia |
|
Potencjalny wpływ zmian klimatu
|
Umiarkowany: przesunięcie obszaru upraw na północ |
Umiarkowany: przesunięcie obszaru upraw na północ |
Umiarkowany/duży: zmniejszenie wydajności z powodu gorąca |
Mały: przesunięcie okresu wegetacji |
Mały: przesunięcie obszaru upraw na północ |
Umiarkowany/duży: zmniejszenie wydajności z powodu gorąca | |
|
Z powyższej tabeli wynika, jak różne są potrzeby poszczególnych roślin uprawnych. Niektóre z nich są przystosowane do rozwoju w miejscach, gdzie temperatury mogą osiągać bardzo niskie wartości, podczas gdy inne mogą rosnąć tylko w ciepłym klimacie. Możesz porównać tabelę z następnym wykresem, przedstawiającym główne rejony upraw kilku spośród najważniejszych roślin uprawnych na świecie, jak pszenica, kukurydza, ryż i soja.
Dodano tu kilka innych roślin uprawnych, żeby pokazać, jak różne są te rejony upraw.
|
 |
|
|
1. Plony najważniejszych roślin uprawnych w różnych regionach świata.
Autor: Marta Moneo, na podstawie danych z FAO
Proszę kliknąć na rycinę aby zobaczyć ją w powiększeniu! (43Kb)
|
Porównamy teraz tabelę zamieszczoną na początku strony z dwiema mapami ilustrującymi średnie temperatury i średnie opady deszczu na świecie. Widać, na przykład, że ryż jest rośliną, którą trzeba uprawiać w rejonach o klimacie ciepłym lub umiarkowanym, i która ma bardzo wysokie zapotrzebowanie na wodę. Jeśli spojrzysz teraz na wykres, zobaczysz, że głównymi obszarami uprawy ryżu są Chiny i Indie. Z kolei patrząc na mapy stwierdzisz, że są to rejony o umiarkowanej średniej temperaturze rocznej i raczej wysokim poziomie opadów w ciągu roku.
|
|
 |
|
|
2. Średnie roczne sumy opadów atmosferycznych na świecie.
Źródło: FAO
Rycina pokazuje rozmieszczenie terenów suchych i wilgotnych na świecie, obszary zaznaczone na zielono to te, gdzie sumy roczne są najwyższe.
Proszę kliknąć na rycinę aby zobaczyć ją w powiększeniu! (14 K)
|
|
 |
|
|
3. Średnia roczna temperatura powietrza.
Źródło: FAO
Obszary zaznaczone na niebiesko to tereny najchłodniejsze, zaś te na czerwono - najcieplejsze.
Proszę kliknąć na rycinę aby zobaczyć ją w powiększeniu! (13 K)
|
|
|
Następnym przykładem jest pszenica, która jest również jedną z podstawowych roślin uprawnych na świecie, ale jej cechy charakterystyczne są zupełnie inne. Pszenica nie wymaga dużych ilości wody . Może też przetrwać w znacznie niższych temperaturach niż ryż. Spójrz na mapy i wykresy i sprawdź, gdzie przede wszystkim uprawia się pszenicę?
|
Rozmieszczenie upraw ryżu
|
 |
|
|
4. Plony ryżu na świecie (tony/rok)
Autor: Marta Moneo
Ta mapa ilustruje plony ryżu na świecie. Możesz przekonać się, że najwięcej ryżu produkuje się w Chinach i Indiach, a więc w rejonach o umiarkowanych temperaturach i względnie wysokich opadach.
|
Rozmieszczenie upraw pszenicy
|
 |
|
|
5. Plony pszenicy na świecie (tony/rok)
Autor: Marta MoneoTa mapa przedstawia produkcję pszenicy na świecie. Roślina ta jest lepiej przystosowana do różnorodnych warunków i w związku z tym jej produkcja jest bardziej rozprzestrzeniona na całym świecie. Chociaż najlepiej rośnie przy dostępie do dużej ilości wody, światła i ciepła, to może też rosnąć w bardziej niesprzyjających warunkach. Z mapy wynika, że choć w produkcji pszenicy przodują Chiny i Indie, to jej produkcja jest również wysoka w Rosji, gdzie temperatury i sumy opadów są znacznie niższe.
|
O tej stronie:
Autorzy: Marta Moneo i Ana Iglesias - Universidad Politécnica de Madrid - Hiszpania
1. Recenzent: Alex de Sherbinin - CIESIN, Columbia University - USA
2. Recenzent: Lily Parshall - Goddard Institute for Space Studies, Columbia University - USA
Konsultacja dydaktyczna: Emilio Sternfeld - Colegio Virgen de Mirasierra - Hiszpania
ostatnia aktualizacja: 12/05/2004
Tłumaczenie na język polski: Mgr Sebastian Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków |
|
|
|
