Oceany

Dowiedz się więcej!

Czy użyźnianie oceanów żelazem może powstrzymać globalne ocieplenie?

Ludzie ponoszą odpowiedzialność za nagły wzrost stężenia CO₂ i innych gazów cieplarnianych w atmosferze, co jest głównym powodem globalnego ocieplenia. Istnieją dwie możliwości spowolnienia wzrostu ich koncentracji.  Można zredukować emisję gazów cieplarnianych zgodnie z Protokołem z Kioto, lub też można usuwać dwutlenek węgla z atmosfery zwiększając możliwości jego magazynowania na Ziemi przez dłuższy czas.
 

Rośliny lądowe mają duże możliwości magazynowania węgla. Spowolnienie tempa wycinania lasów i sadzenie nowych drzew jest zatem ważnym sposobem zwiększenia magazynowania węgla na lądach. Rozważa się także magazynowanie węgla w oceanach. Sugerowano, iż sztuczne dostawy żelaza do znacznych obszarów wód oceanicznych spowodują wzmożony rozwój fitoplanktonu i tym samym wzrost liczby organizmów, u których zachodzi fotosynteza. Doprowadzi to do zwiększonego pochłaniania CO₂ i spadku jego zawartości w atmosferze. Istnieją już techniczne możliwości "nawożenia" oceanów związkami żelaza, czy jednak nasza wiedza i mądrość są wystarczające, aby podjąć taką decyzję? Czy możemy przewidzieć wszystkie jej skutki?
 

Argumenty za użyźnianiem oceanów związkami żelaza

Zwolennicy nawożenia twierdzą, iż:

1. zwiększona fotosynteza, spowodowana rozwojem fitoplanktonu, obniży poziom dwutlenku węgla w atmosferze i tym samym osłabi globalne ocieplenie, 
2. obumarły fitoplankton opadnie do wód głębinowych, zabierając pochłonięty węgiel, który zostanie zmagazynowany na długi czas na dnie oceanu, 
3. więcej fitoplanktonu oznacza większą ilość pożywienia dla innych gatunków, tym samym więcej ryb i pożywienia dla wzrastającej liczby ludności Ziemi. 

Zwolennicy nawożenia oceanów twierdzą także, że takie ich wykorzystanie jest podobne do użytkowania ziemi w celach rolniczych. Ponadto jest to rozwiązanie tańsze od pozostałych. Wierzą oni także, że ingerencja w środowisko oceanów nie zniszczy go i będzie długoterminowym rozwiązaniem problemu globalnego ocieplenia, zaś magazynowanie węgla w oceanach mogłoby być wykorzystywane w tzw. handlu emisjami. 
 

Argumenty przeciwko użyźnianiu oceanów związkami żelaza

Przeprowadzone eksperymenty naukowe, dotyczące nawożenia oceanów żelazem dowodzą, iż dostawy żelaza w rejony HNLC rzeczywiście powodują większy rozwój fitoplanktonu. Jednakże świadczą one także, iż:

1) dodawanie żelaza całkowicie zmienia ekosystemy morskie,
2) obumieranie ogromnych zakwitów fitoplanktonu powoduje obniżenie ilości tlenu rozpuszczonego w wodzie,
3) procesy życiowe mikroorganizmów rozwijających się w warunkach niskiej zawartości tlenu w wodzie mogą powodować powstawanie silnych gazów cieplarnianych takich jak metan (gaz cieplarniany 62-krotnie silniejszy niż dwutlenek węgla) i podtlenek azotu (gaz cieplarniany o sile oddziaływania 275-krotnie większej niż dwutlenek węgla), 
4) aby osiągnąć korzyść z użyźniania oceanu w postaci magazynowania węgla musiałoby być ono przeprowadzane na rozległych obszarach oceanu na półkuli pd., gdyż jest to jedyny region HNLC gdzie wody powierzchniowe opadają w głąb oceanu, zabierając ze sobą węgiel.
 

1. Dwa możliwe efekty zamierzonego użyźniania oceanu żelazem (ang. iron fertilization). Zwolennicy twierdzą, że dodawanie żelaza zwiększy pochłanianie przez ocean dwutlenku węgla, co spowoduje rozrost życia biologicznego w oceanach. Przeciwnicy sugerują, iż użyźnianie wód oceanu żelazem nie wpłynie znacząco na zdolność pochłaniania CO₂ i poważnie zagrozi, a nawet zniszczy ekosystem morski.
Rycina zamieszczona za zgodą Ken Buesseler, Woods Hole Oceanographic Institution
 

Co powinniśmy zrobić?

Wiemy już, że prowadzone na szeroką skalę użyźnianie oceanu związkami żelaza mogłoby być wykorzystane do obniżenia zawartości dwutlenku węgla w atmosferze i obecnie istnieją możliwości techniczne, aby je przeprowadzić. Jednakże badania naukowe pokazują, że dostawy żelaza do oceanu zmniejszyłyby poziom CO₂ w najlepszym przypadku jedynie o 16%. Nastąpiłyby także zmiany środowiska naturalnego oceanów, których skutków nie jesteśmy w stanie obecnie przewidzieć.

Użyźnianie oceanów związkami żelaza powinno obchodzić każdego z nas, ze względu znaczenie oceanów dla człowieka i klimatu Ziemi. Czy każde państwo powinno mieć prawo do dostarczania żelaza do oceanów, czy też powinny zostać sporządzone międzynarodowe umowy regulujące takie działania? Czy to naukowcy powinni podejmować takie decyzje, czy też powinniśmy wziąć pod uwagę również opinię przedstawicieli przemysłu? Czy może są jakieś inne, lepsze sposoby na rozwiązanie problemu globalnego ocieplenia?

Jak myślisz, co powinniśmy zrobić?
 

O tej stronie:

Autor: Lucinda Spokes - Environmental Sciences, University of East Anglia, Norwich - Wielka Brytania
1. Recenzent: Dr Dorothee Bakker - Environmental Sciences, University of East Anglia, Norwich - Wielka Brytania
2. Recenzent: Dr Peter Croot - Institute for Marine Research, University of Kiel, Kiel - Niemcy
ostatnia aktualizacja: 2003-10-02
Tłumaczenie na język polski: Dr Agnieszka Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków