Oceany

Dowiedz się więcej!

2. Substancje odżywcze

Ćwiczenie 1
Żelazo jako składnik odżywczy

1. Znaczenie żelaza

W części Encyklopedii "Substancje odżywcze w oceanach" przeczytałeś teksty, z których dowiedziałeś się, że żelazo jest nie tylko surowcem dla przemysłu, ale także pierwiastkiem o dużym znaczeniu dla życia wielu organizów.

Zbierz informacje o podstawowych właściwościach chemicznych żelaza i jego znaczeniu jako składnika odżywczego. Wykorzystaj internet lub encyklopedię.

Żelazo jest także ważnym składnikiem odżywczym dla organizmu człowieka. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo wynosi 10-15 mg. Jest to stosunkowo niewielka ilość żelaza, zwykle przyjmujemy ją wraz z pożywieniem.

Które produkty spożywcze zawierają dużą ilość żelaza?

Możesz wykorzystać informacje ze strony: 

www.vegetarismus.ch/info/e17.htm

Żelazo pomaga w tworzeniu się hemoglobiny (czerwonego barwnika krwi) i pobudza powstawanie komórek skóry i błony śluzowej.

Efektem niedoboru żelaza w organiźmie może być anemia, bladość skóry, bóle głowy, zmęczenie, zawroty głowy, utrata włosów i problemy żołądkowe. 

2. Naturalny transport żelaza

Żelazo jest przenoszone wraz z pyłem z obszarów wielkich pustyń nad obszary morskie. Tam staje się składnikiem odżywczym dla fitoplanktonu.
Ilustracja pokazuje główne szlaki przemieszczania się pyłu. Kliknij na rycinę, aby zobaczyć ją w powiększeniu (152 kb).

2. Zdjęcia wykonane techniką AVHRR (ang. Advanced Very High Resolution Radiometer) przedstawiające transport cząstek stałych w atmosferze w okresie od czerwca do sierpnia. Przedstawione są główne obszary, nad którymi przemieszczają się pyły nad Oceanami Atlantyckim i Indyjskim. Pomiary obejmują wszelkie drobiny znajdujące się w powietrzu, także pochodzące ze spalania biomasy w południowo-zachodniej Afryce i z antropogenicznych źródeł zanieczyszczeń na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej.
Źródło: American Geophysical Union. Kliknij na rycinę, aby zobaczyć ją w powiększeniu! (151kb).

Pokonując znaczne odległości, pył zawierający cząstki żelaza jest dostarczany do morza i na obszary kontynentów. Zdarza się nawet kilkakrotnie w ciągu roku, że ogromne chmury pyłu są przewiewane z Sahary nad Europę Środkową.

Nieco matematyki

Jak szybko porusza się cząstka pyłu niesiona wiatrem?

W tekście "Żelazo w oceanach" pojawia się informacja, że cząstki pyłu potrzebują około tygodnia, aby dotrzeć z Afryki na drugi brzeg Atlantyku. 
Oblicz średnią prędkość cząstki w km/h, pamiętając, że odległość pomiędzy Saharą a wsch. wybrzeżem Ameryki Północnej wynosi 7000 km! 

Kliknij na znak zapytania poniżej aby sprawdzić czy Twój wynik jest poprawny.

Test

Sprawdźmy czy dobrze zrozumiałeś tekst!

Naciśnij ZIELONY guzik, jeżeli uważasz, że odpowiedź jest poprawna, zaś CZERWONY jeśli sądzisz, że jest błędna.

a. Żelazo stanowi 20% skorupy ziemskiej.

b. Żelazo jest przenoszone do mórz przede wszystkim wraz z pyłem.

c. Wszystkie morza, w których żyje niewiele fitoplanktonu, znajdują się w pobliżu pustyń.

d. Pył, który jest głównym dostawcą żelaza do mórz, pochodzi przede wszystkim z suchych obszarów półkuli północnej.

e. Najmniejsza zawartość pyłu w powietrzu występuje nad obszarami morskimi w pobliżu Antarktydy.

f. Cząstki pyłu są przenoszone  nad Oceanem Atlantyckim na wysokości 50 metrów.

g. Cząstki pyłu dostają się morza w wyniku suchej depozycji lub są wraz z kroplami deszczu.

h. Żelazo nie rozpuszcza się dobrze w wodzie i zwykle występuje w związkach żelaza III.

i. Obszary morskie, w których żyje dużo fitoplanktonu są nazywane regionami HNLC, czyli regionami o dużej zawartości w wodzie składników odżywczych takich jak azotany, czy fosforany, ale o niewielkiej zawartości chlorofilu).

j. Regiony HNLC znajdują się daleko od wielkich pustyń.

O tej stronie:

Autor: Bernd Wohlhofer - University of Nurnberg - Niemcy
Konsultacja dydaktyczna: Prof. dr H. Schrettenbrunner, dr Y. Schleicher, J. Heres -  University of Nurnberg - Niemcy
Ostatnia aktualizacja: 07.20.2004
Tłumaczenie na język polski: dr Agnieszka Wypych, dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków