Pogoda

Wiadomości podstawowe

Krótkoterminowe prognozy pogody na podstawie obserwacji roślin i zwierząt

Czy zwierzęta i rośliny mogą nam pomóc przewidzieć pogodę albo wystąpienie różnych zjawisk w przyrodzie? W tradycji ludowej zachowało się wiele porzekadeł potwierdzających taka tezę, a w niektórych przypadkach także naukowcy z tym się zgadzają.
Psy i koty są znane z tego, że wyczuwają zbliżanie się tornada albo trzęsienia ziemi. Ptaki wcześniej wracają do swoich gniazd i zjadają więcej pożywienia przed deszczem lub śniegiem. Świnie i wiewiórki gromadzą przed ostrą zimą więcej "materiału izolacyjnego" (czyli np. liści czy gałązek), by zapewnić sobie ciepło.
 

Rośliny i niektóre grzyby mogą pomóc dokładnie przewidzieć deszczową lub suchą pogodę. Ptasie ziele, mniszek lekarski, powój, dzikie indygo, koniczyna i tulipan, wszystkie one zamykają swoje kielichy przed deszczem. Natomiast niektóre grzyby otwierają się przed deszczem, a zamykają w okresie suszy. Grzyby pojawiają się licznie, kiedy jest wilgotno, podobnie jak mchy i wodorosty. Wodorosty odsłonięte na skałach w czasie odpływu wydają się pęcznieć i odżywać pod wpływem wysokiej wilgotności powietrza poprzedzającej deszczową pogodę.
 

Oto kilka bardzo starych prognoz  ludowych, dotyczących roślin i zwierząt, wraz z krótkimi wyjaśnieniami, dlaczego niektóre z nich naprawdę się sprawdzają.
 

Kot
"Kiedy kot liże futro, ładny dzień będzie jutro"  

W czasie ładnej pogody, kiedy wilgotność względna powietrza jest niska, na futerku kota mogą utworzyć się ładunki elektrostatyczne (elektryczność statyczna), gdy będzie się on ocierał o różne przedmioty. Sierść kota łatwo traci elektrony, więc ciało kota staje się naładowane dodatnio. Kiedy kot myje się, wilgoć sprawia, że jego futro staje się lepszym przewodnikiem prądu, co pomaga usunąć niepożądane ładunki elektryczne. Przy ładnej pogodzie i przy wysokim ciśnieniu, suche powietrze osiada. Wilgotność względna jest niska i sierść kota staje się lepszym izolatorem. Wiele kotów nie lubi być głaskane zimą, kiedy powietrze jest suche, ponieważ powoduje to takie naelektryzowanie ich futra, że może dojśc do powstania mini-wyładowań w postaci iskierek, które drażnią i są nieprzyjemne zarówno kota, jak i jego właściciela. 
 

2. Źródło: http://www.thepetprofessor.com/
 

Świerszcze
Świerszcze są dokładnymi "termometrami"; cykają szybciej, kiedy jest ciepło i wolniej, kiedy jest zimno.

Świerszcze są wyjątkowo dokładne. Policz ich szybsze cykania przez czternaście sekund, potem dodaj czterdzieści i otrzymasz temperaturę (w stopniach Fahrenheita) miejsca, w którym znajduje się świerszcz.
 

Muchy
Muchy są bardziej natarczywe przed deszczem

Ta reguła nie zawsze się sprawdza, ale owady rzeczywiście częściej zaglądają do naszych domów gdy wilgotność powietrza jest duża, ponieważ latanie na zewnątrz jest wtedy utrudnione. Upał powoduje, że ludzie się pocą, a tym samym stają się apetycznym kąskiem dla much. Ponadto kiedy spada ciśnienie atmosferyczne to ciało człowieka wydziela więcej zapachów. To wszystko powoduje, że muchy i owady są o wiele bardziej natarczywe tuż przed deszczem, niż przy innej pogodzie.
 

Krowa
"Krowy na zachód ogonem majtają, ładną pogodę zapowiadają"
"Krowom ogony na wschód dyndają, niebawem deszcze popadają"

To przysłowie z Nowej Anglii ma w sobie dużo prawdy, ponieważ krowa pasie się zwrócona ogonem do wiatru. Tak jej podpowiada wrodzony instynkt. Umożliwia to bowiem dostrzeżenie napastnika, mającego zamiar podejść do swej ofiary pod wiatr, po to by nie zdradził go zapach. W ten sposób ogon zwierzęcia służy do prognozowania pogody tam gdzie wschodni wiatr przynosi deszcz, natomiast zachodni ładną pogodę.
 

5. Źródło: http://www.thepetprofessor.com/

Mewa
"Mewo, mewo, siądź na piasku, grzej się w resztkach słońca blasku. Gdy tak jesteś blisko nas, znowu burzę chcesz nam dać?"

Ptaki zazwyczaj przebywają w gniazdach dłużej przy niskim ciśnieniu, niż kiedy jest wysokie ciśnienie. Przed sztormem można zaobserwować wielkie stada ptaków wracające do gniazd. Być może spowodowane jest to przez spadek ciśnienia albo rozrzedzenie powietrza, które znacznie utrudniają ptakom latanie. Innym powodem "wypoczynku" ptaków może być słabnięcie powietrznych prądów wznoszących. 
 

Liście
Kiedy liście ukazują swój spód, będzie padało

Kiedy drzewa rosną, ich liście układają się w charakterystyczny sposób pod wpływem najczęściej wiejącego wiatru. Dlatego, kiedy pojawia się wiatr przed burzą (który jest naturalnie niezbyt częsty), liście obrócą się na drugą stronę i ukażą swoje jaśniejsze spody.
 

Kurzyślep
"Kurzyślepie, powiedz przecie, ładnie czy brzydko będzie na świecie?"

Kiedy wilgotność powietrza sięga około 80%, kwiat kurzyślepu zamyka się. Inaczej mówiąc, kurzyślep otwiera się, kiedy jest słonecznie, i zamyka się, kiedy nadchodzi deszcz.

8. Kurzyślep
Źródło: Cornell University, Department of Plant Pathology, Itacha, NY 14863
http://vegetablemdonline.ppath.cornell.edu/
 

O tej stronie:

Autor: Vera Schlanger - Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, Węgry 
1. Recenzent: Dr Ildikó Dobi Wantuch - Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, Węgry 
2. Recenzent: Dr Elena Kalmár - Hungarian Meteorological Service, Budapeszt, Węgry 
ostatnia aktualizacja: 2003-12-12
Tłumaczenie na język polski: Mgr Jerzy Bojan, Zespół Szkół, Proszowice; Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
 

Więcej informacji o przysłowiach pogodowych (strony w języku angielskim):

http://www.wxdude.com/proverb.html
http://www.stalkingthewild.com/weather.htm
http://www.meds-sdmm.dfo-mpo.gc.ca/cmos/weatherlore.html
http://vathena.arc.nasa.gov/curric/weather/hsweathr/solutions.html
http://www.shoal.net.au/~seabreeze/weather.html
http://members.aol.com/Accustiver/wxworld_folk.html
http://www.windandweather.com/folklore/folklore8.html
http://www.pulseplanet.com/archive/Nov99/2007.html