Klimat i rolnictwo 

Wiadomości podstawowe

Typy susz

Można wyróżnić trzy główne typy susz:

· susza atmosferyczna - zależy od wysokości opadów,
· susza hydrologiczna - zależy od poziomu wody w zbiornikach ,
· susza rolnicza - zależy od dostępności wody dla upraw.

Susza atmosferyczna

Susza atmosferyczna definiowana jest zwykle przez porównanie wysokości opadów w danym momencie do średnich wieloletnich opadów w tym miejscu. Dlatego też definicja suszy jest odmienna dla każdego regionu.

Susza atmosferyczna powoduje zubożenie wilgoci w glebie co w prawie każdym przypadku wpływa na wielkość upraw.
 
Rozważany jest tu wyłącznie czynnik obiektywny - zmniejszenie opadów, bez zwracania uwagi na jego wpływ na poziom wody w zbiornikach wodnych, potrzeby ludzi, czy też rolnictwa.
 

Podczas trzech ostatnich dekad opady wiosenne obniżyły się w wielu rejonach basenu Morza Śródziemnego powodując poważne problemy związane z suszą, które wynikały z wymienionych wcześniej powodów (wzrost zaludnienia, większe zapotrzebowanie na wodę).

W latach 1951-2001 zanotowano spadek opadów na większości obszaru Hiszpanii, zwłaszcza w części centralnej i południowej. Susza dotknęła większej liczby osób niż jakakolwiek inna klęska żywiołowa, jaka miała miejsce w tym okresie. Ponad 6 milionów ludzi odczuło suszę, której maksimum przypadło na rok 1995.
 

Susza hydrologiczna

Susza hydrologiczna jest związana w wpływem okresów z niedoborem opadów na poziom wody w rzekach i zbiornikach retencyjnych oraz warstwach wodonośnych. Susze hydrologiczne występują zwykle krótko po suszach atmosferycznych. Najpierw notowany jest spadek opadów i dopiero po jakimś czasie spada poziom wody w rzekach i jeziorach.

Ten rodzaj suszy odczuwany jest przez użytkowników zależnych od poziomu wody w rzekach, zbiornikach retencyjnych i warstwach wodonośnych, np. hydroelektrownie, ośrodki rekreacyjne, ekosystemy, przemysł, obszary zurbanizowane, nawadnianie, itp.
 

Susza rolnicza

Występuje gdy w określonym czasie dla konkretnej uprawy brak jest wystarczającej ilości wody. Ten rodzaj suszy nie zależy jedynie od ilości opadu, ale także od odpowiedniego gospodarowania wodą. Przy niewielkich opadach i złym wykorzystaniu wody do nawadniania i innych celów problem suszy staje się znacznie poważniejszy.

Susza rolnicza jest typowym następstwem suszy atmosferycznej (gdy spada ilość opadu), ale występuje przed suszą hydrologiczną (gdy spada poziom wody w rzekach, jeziorach i zbiornikach retencyjnych).

Należy wspomnieć, że efekty suszy są inne na terenach, gdzie rolnictwo wymaga nawadniania i nie nawadnianych.  W pierwszym przypadku skutki są zwykle mniejsze, gdyż przy braku opadów uprawy otrzymują potrzebną wodę z istniejących jej zapasów. Na terenach nie nawadnianych natomiast uprawy zależą jedynie od wody opadowej, toteż zmniejszenie opadów powoduje, iż rośliny cierpią na brak wystarczającej ilości wody.
 

3. Opady a produkcja rolna.
Źródło: “Libro blanco del Agua” Spain

Wykres przedstawia roczne sumy opadów (w mm) w latach 1980-1996 w Hiszpanii (linia niebieska, skala na osi pionowej po prawej stronie rysunku) oraz całkowitą produkcję rolną (w mld peset, skala na osi pionowej po lewej stronie rysunku), pochodzącą zarówno z terenów nawadnianych (zielone słupki) jak i nie nawadnianych (żółte słupki). Można dostrzec, co widać także na pozostałych rycinach, że rok 1995 był tym najtrudniejszym, o najniższej produkcji rolnej.   
 

O tej stronie:

Autorzy: Marta Moneo i Ana Iglesias - Universidad Politécnica de Madrid - Hiszpania
1. Recenzent: Alex de Sherbinin - CIESIN, Columbia University - USA
2. Recenzent: Lily Parshall - Goddard Institute for Space Studies, Columbia University - USA
Konsultacja dydaktyczna: Emilio Sternfeld - Colegio Virgen de Mirasierra - Hiszpania
ostatnia aktualizacja: 12/05/2004
Tłumaczenie na język polski: Dr Agnieszka Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków