|
|
|
|
|
|
|
|
|
Troposfera
Wiadomości podstawowe |
Troposfera a powierzchnia Ziemi
Troposfera nie jest gazową otoczką wokół kulistej gładkiej powierzchni. Powierzchnia Ziemi jest bowiem bardzo różnorodna. Grubość troposfery wynosi ok. 11 km w umiarkowanych szerokościach geograficznych. Porównajmy to z głębokością oceanów: 2 do 6 km, miejscami nawet więcej. Najwyższe góry tej strefy sięgają około 3-6 km, czyli połowy grubości troposfery. Troposfera jest wiec warstwą atmosfery, która podlega silnemu oddziaływaniu powierzchni Ziemi. |
|
|
|
|
|
1. Troposfera rozciąga się nad bardzo urozmaiconym podłożem. Autor: Anja Kaiser © ESPERE
|
Różne krajobrazy
Spójrz na zdjęcie satelitarne obu Ameryk i postaraj się dowiedzieć więcej o naszej planecie. Poszukaj zaznaczonych na zdjęciu miejsc w atlasie! Jakie krajobrazy reprezentują? Czy panuje tam klimat suchy czy wilgotny? W jakich szerokościach geograficznych występują klimaty suche, a w jakich wilgotne? W jakich strefach klimatycznych znajdują się te miejsca? Jakich wartości temperatury powietrza należy się tam spodziewać zimą, a jakich latem? Jakie są tam opady w ciągu roku? Troposfera styka się z wieloma różnymi typami powierzchni Ziemi i strefami klimatycznymi: suchymi pustyniami, ośnieżonymi szczytami gór, wilgotnymi lasami równikowymi itd. Ponadto nie zapominajmy, że 71% powierzchni kontaktu między troposferą a Ziemią to woda, bo tyle zajmują oceany.
|
|
|
|
2. Góry mogą sięgać wysoko w troposferę. Dhanlagiri (8167 m n.p.m.) sięga wyżej niż troposfera nad biegunami. Widok na Tybet (około 5000 m n.p.m.). Źródło: NASA Earth Sciences and Image Analysis http://visibleearth.nasa.gov/cgi-bin/viewrecord?783
|
|
|
|
3. Ziemia widziana z kosmosu. Autorzy: Reto Stockli, Nazmi El Saleous i Marit Jentoft-Nilsen, NASA GSFC Aby zobaczyć zaznaczone miejsca w powiększeniu proszę kliknąć na zdjęcia poniżej (każde zdjęcie około 75 K)!
|
Poniżej znajdziesz trzy rodzaje informacji na temat miejsc zaznaczonych na zdjęciu satelitarnym na ryc.3: 1) dokładne zdjęcie satelitarne (75 KB każde), 2) fotografię przedstawiającą krajobraz typowy dla tego terenu (50 KB każda), 3) wykres przebiegu średnich miesięcznych wartości temperatury powietrza i sum opadu charakterystycznych dla tego obszaru (widoczne po kliknięciu na ikonkę, 10 KB każdy).
|
Miejsca zaznaczone na zdjęciu satelitarnym: 1) Park Yosemite, Rocky Mountains (USA), 2) Jezioro Erie, Pennsylwania (USA), 3) teren w pobliżu El Paso, na granicy między Meksykiem i USA, 4) las równikowy nad Amazonką (Brazylia), 5) pustynia Atakama (Chile).
|
Kliknij na diagramy klimatyczne aby zobaczyć roczny przebieg temperatury i opadów w miejscach zaznaczonych na zdjęciu satelitarnym! Uwaga: okres letni jest zawsze zaznaczony w środkowej części wykresu, więc kolejność miesięcy na osi poziomej jest różna dla stacji z półkuli pd. i pn. Źródło: www.klimadiagramme.de - Bernhard Mühr |
|
|
4. Klasyfikacja klimatów wg Koeppena (wg FAO-SDRN, 1997 r.). Sprawdź do jakich stref klimatycznych należą miejsca zaznaczone na zdjęciu satelitarnym. Objaśnienia: tropical - międzyzwrotnikowy, dry - suchy, temperate - umiarkowany, cold - chłodny, polar - okołobiegunowy.
|
Rozmieszczenie skupisk ludzi na Ziemi
Zdjęcia powyżej pokazują wiele naturalnych krajobrazów widzianych z kosmosu. Ale człowiek także ma wpływ na skład chemiczny i stan fizyczny atmosfery poprzez emisje zanieczyszczeń powietrza i sztucznie wytworzonej energii. Widok miejskich świateł nocą pokazuje, że działalność człowieka poza rolnictwem koncentruje się w szczególnych regionach naszej planety – wielkich miastach.
Źródło danych: AVHRR, NDVI, Seawifs, MODIS, NCEP, DMSP i katalog gwiazd Sky2000
|
|
|
|
5. Ziemia widziana z kosmosu w nocy Autorzy: tekstura AVHRR i Seawifs: Reto Stockli, wizualizacja: Marit Jentoft-Nilsen, VAL, NASA, GSFC Kliknij na rycinę aby zobaczyć ją w powiększeniu (95K)!
|
|
|
|
6. Porównanie powierzchni lądów, oceanów i Polski (objaśnienia w tekście) Proszę kliknąć na rycinę aby zobaczyć ją w powiększeniu! ( 5 K )
|
|
|
Jak duży obszar otula troposfera?
Gdy lato jest wyjątkowo gorące lub zima wyjątkowo mroźna, lub też gdy w danym regionie przez kilka tygodni pada wyjątkowo dużo deszczu, to często słyszy się opinie, że klimat się zmienia. Ale czy takie nietypowe zjawiska występujące np. w naszym kraju mają jakieś znaczenie dla klimatu całej Ziemi? Dla przykładu: jak duży jest obszar Polski w porównaniu z powierzchnią Ziemi? Spójrzmy: Powierzchnia Ziemi: 510 000 000 km2 (29,2% lądy, 70,8% obszary wodne) Powierzchnia Polski: 312 000 km2 Powierzchnia Ziemi jest zatem 1637 razy większa niż powierzchnia Polski. Możesz to zobaczyć na rysunku obok (kwadrat o rozmiarze 270 000 pikseli): lądy – kolor brązowy, obszary wodne – kolor niebieski, Polska – kolor czerwony. |
Zmiany klimatu można oceniać na podstawie co najmniej 30-letnich obserwacji pogody (= 1560 tygodni). Jeśli przez jeden tydzień w Polsce występują jakieś anomalie, to znaczy, że obserwujemy 1/1637 część Ziemi przez 1/1560 część czasu potrzebnego do stwierdzenia czy klimat się zmienia czy też nie. Tobie może się wydawać, że klimat się zmienia, ale z globalnego punktu widzenia to tylko chwilowa i lokalna anomalia.
Jak sądzisz: jak można obiektywnie obserwować zmiany klimatu? Zapytaj swoich rodziców i dziadków jaki był klimat w czasach ich młodości. Czy dziś jest inny? Pomyśl, jak środowisko, w którym żyjesz, miejsce, gdzie mieszkasz czy też osobiste odczucia wpływają na Twoje postrzeganie i rozumienie pogody! |
O tej stronie:
Autor: dr Elmar Uherek - Max Planck Institute for Chemistry, Moguncja, Niemcy 1. Recenzent: dr Katja Mannschreck - GAW Hohenpeissenberg - 2003-08-07 2. Recenzent: dr Gerd Folberth - Meteorological Service of Canada / Univ. of Victoria - 2003-08-10 Konsultacja dydaktyczna: Michael Seesing - Uni Duisburg - 2003-07-02, dr Yvonne Schleicher - univ. of Erlangen-Nuernberg Ostatnia aktualizacja: 2008-10-09 Tłumaczenie na język polski: dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków
|
|
|
|