Wiadomości podstawowe

Obszary szczególnie zagrożone zanieczyszczeniem powietrza  

W miastach i terenach zurbanizowanych powietrze zawsze zawiera wiele szkodliwych substancji. Czasami jednak wskutek katastrof przemysłowych obszary znane z czystego powietrza stają się nagle bardzo zanieczyszczone.

W części "Co to jest zanieczyszczenie powietrza?" napisano, że zanieczyszczenia mogą odziaływać w skali globalnej lub lokalnej. Lokalne skutki zanieczyszczenia powietrza obejmują, na przykład degradację gleby, wody i roślinności.

Zanieczyszczenie powietrza: problem międzynarodowy

Wiatr powoduje, że zanieczyszczenie powietrza może być przenoszone na tereny sąsiednich państw, ujawniając niekorzystne skutki wpływu przemysłu na środowisko w znacznej odległości od źródła emisji. Przykładem tego jest obszar tzw. Czarnego Trójkąta, położony u zbiegu granic Polski, Niemiec i Czech. Znajdują się w nim trzy duże zagłębia węgla brunatnego: Turoszowskie, Łużyckie i Północnoczeskie oraz siedem dużych elektrowni o łącznej mocy 16000 MW. W 1989 r. z regionu tego, zajmującego zaledwie 32 400 km² powierzchni, pochodziło 30% emisji dwutlenku siarki (SO₂) w Europie, co spowodowało wystąpienie kwaśnych deszczów. Ich efektem stała się największa w Europie klęska obumierania lasów górskich. W latach 1981-1987 w Sudetach obumarło 11 000 ha drzewostanów świerkowych, w tym 10 000 ha w Sudetach Zachodnich. W tym samym czasie w północno-zachodnich Czechach i Saksonii obumarło łącznie 15 000 ha drzewostanów. Dzięki współpracy zainteresowanych państw, na początku lat 90. zapoczątkowano działania na rzecz poprawy stanu środowiska w tym rejonie; w 1992 r. uruchomiono zintegrowaną sieć 43 automatycznych stacji monitoringu powietrza rozmieszczonych w Polsce, Czechach i Niemczech. Rozpoczęto likwidowanie lokalnych źródeł emisji dwutlenku siarki poprzez modernizację indywidualnych systemów grzewczych i unowocześnianie procesów technologicznych w starych elektrowniach. Innym czynnikiem, który wpłynął na poprawę jakości powietrza był kryzys gospodarczy i spadek produkcji w krajach Europy Środkowej. Dzięki tym wszystkim wysiłkom emisje szkodliwych związków z roku na rok maleją.
 

2. Emisja pyłów, SO₂ i NO_x na obszarze Czarnego Trójkąta
Kliknij, aby zobaczyć powiększony wykres (69-75 K)
źródło danych: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu. Delegatura w Jeleniej Górze

Katastrofy przemysłowe

Już w momencie powstania, przemysł stworzył nowe, nieustannie narastające zagrożenie: ryzyko techniczne. Żadna instalacja nie jest w pełni chroniona przed błędem człowieka, czy zawodnością mechanizmów. Gdy dochodzi do katastrofy przemysłowej atmosfera zostaje skażona najczęściej bardzo toksycznymi związkami chemicznymi lub, jak w przypadku awarii elektrowni atomowych, pierwiastkami radioaktywnymi.

A oto kilka przykładów takich zdarzeń oraz skutków jakie za sobą pociągnęły:

- 1930 - smog w dolinie Mozy (Belgia) - zanieczyszczenie tlenkami siarki spowodowało śmierć kilkuset osób,
- 1948 - Donora (Stany Zjednoczone) - w wyniku wystąpienia zjawiska smogu zmarło 20 osób,
- 1950 - Pozza Rica (Meksyk) - niekontrolowana emisja siarkowodoru (H₂S) w wyniku awarii spowodowała zatrucie ponad 300, a śmierć 22 osób,
- 1952 - smog w Londynie - zmarło 4 tys. osób,
- 1984 - katastrofa chemiczna w Bhopalu (Indie) - śmierć 3,4 tys. osób, zatrucie 600 tys. osób,
- 1986 - awaria elektrowni atomowej w Czarnobylu (byłe ZSRR, obecnie na Ukrainie) - 31 osób zmarło w pierwszym tygodniu po wybuchu, ale do dziś wciąż nie jest znana dokładna liczba ofiar; szacuje się, iż kilka milionów osób cierpi na choroby wywołane napromieniowaniem: nowotwory (obserwuje sie na tym terenie zwiększoną zachorowalność np. na raka tarczycy), zaburzenia odporności i inne; nastapiło skażenie terenu na wiele lat,
- 1991-92 - pożary szybów w czasie działań wojennych w Kuwejcie i Iraku.

Zajrzyj na inne strony Encyklopedii ESPERE:

Klimat miasta - podstawy - część 1 - Co to jest zanieczyszczenie powietrza?

Obszary zagrożone przez kwaśną depozycję (np. kwaśne deszcze):
Klimat miasta - podstawy - część 3 - Obszary zagrożone

O tej stronie:
  
Autorzy: Paweł Jezioro, Anita Bokwa - Uniwersytet Jagielloński - Kraków
Współpraca: Grzegorz Wawrejko
1. Recenzent: prof. dr hab. Barbara Obrębska-Starklowa - Uniwersytet Jagielloński - Kraków 
2. Recenzent: dr Marek Nowosad - Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej - Lublin
ostatnia aktualizacja: 2005-03-15