Człowiek i klimat

Dowiedz się więcej!

Skutki zmian klimatu w różnych częściach świata

Jaki może być wpływ zmian klimatu na środowisko w różnych częściach świata w XXI w.? Przeczytaj, co na ten temat pisze Międzyrządowy Zespół do Spraw Zmian Klimatu (IPCC).
 

1. Kliknij na mapę albo przejdź do dalszej części tej strony aby przeczytać o możliwych konsekwencjach zmian klimatu w różnych częściach świata.
Źródło: CICERO

Afryka

Słabo rozwinięta gospodarka utrudnia adaptację do zmian klimatu. Afryka jest kontynentem bardzo narażonym na niekorzystne skutki zmian klimatu, głównie dlatego, że większość ludności utrzymuje sie z rolnictwa, a przy tym nie mają oni możliwości korzystania z nawadniania.
 

• Częstsze susze, powodzie i inne ekstremalne zjawiska meteorologiczne odbiją się negatywnie na dostępie ludności do pożywienia i wody, na ich zdrowiu i na infrastrukturze; opóźni to rozwój Afryki.
• Wzrost poziomu morza spowoduje częstsze powodzie i większą erozję na wybrzeżach. Wiele państw Afryki jest na to szczególnie narażonych.
• Zmaleją plony, co może doprowadzić do niedoborów żywności, zwłaszcza w państwach o słabo rozwiniętym imporcie. W rzekach w północnych i południowych krajach Afryki będzie płynąć mniej wody niż obecnie.
• Owady, które roznoszą choroby, zwiększą zasięg występowania, co doprowadzi do zwiększenia ilości zachorowań np. malarię i inne choroby roznoszone tą drogą.
• Z powodu mniejszych opadów, pustynnienie będzie postępowało szybciej niż obecnie, zwłaszcza w południowej, północnej i zachodniej Afryce.
• Wiele gatunków roślin i zwierząt wyginie, co z kolei wywoła negatywne skutki dla rolnictwa i turystyki.
   

Azja

Zagrożenie skutkami zmian klimatu poszczególnych krajów Azji jest bardzo zróżnicowane. Kraje biedne są bardzo zagrożone i będą mieć trudności z dostosowaniem się do nowej sytuacji, podczas gdy kraje bogate nie są zbyt zagrożone i przystosują się z łatwością.
 

• W najcieplejszych częściach Azji zwiększy się liczba ekstremalnych zjawisk, takich jak powodzie, susze, pożary lasów i tropikalne cyklony.
• Podniesienie się poziomu morza oraz coraz większa gwałtowność cyklonów tropikalnych, mogą zamienić obszary nadbrzeżne strefy umiarkowanej i tropikalnej, zamieszkałe przez dziesiątki milionów ludzi, w tereny nie nadające się do zamieszkania. Podniesienie się poziomu morza dotknie także ekosystemy przybrzeżne, zwłaszcza zarośla mangrowe i rafy koralowe.
• Produkcja rolnicza i rybołówstwo na obszarach międzyzwrotnikowych zmniejszą się, ale za to plony wzrosną na obszarach położonych bardziej na północ.
• Wielu miejscach na południu kontynentu pogorszy się dostępność wody, zaś na północy ulegnie ona polepszeniu.
• Z powodu wzrostu liczby owadów przenoszących choroby i wzrostu częstości dni upalnych, choroby te będą  łatwiej się rozprzestrzeniać.
• Wzrośnie zapotrzebowanie na energię.
• W niektórych regionach turystyka zostanie znacznie ograniczona, co spowoduje poważne straty ekonomiczne.
• Wzrośnie prawdopodobieństwo szybkiego wyginięcia niektórych gatunków zwierząt i roślin.
   

Australia i Nowa Zelandia

Australia i Nowa Zelandia mają duże możliwości adaptacyjne do skutków zmian klimatu i dlatego są nimi mniej zagrożone. Wyjątkiem jest społeczność Aborygenów.
 

• Częstsze susze sprawią, że dostęp do wody stanie się istotną kwestią, a także zwiększy się liczba pożarów lasów.
• Niektóre gatunki, które są szczególnie przystosowane do określonego klimatu, lub mają trudności ze zmianą środowiska, ponieważ są zależne do warunków związanych z topografią i krajobrazem, będą zagrożone i staną w obliczu wyginięcia. Dotyczy to przykładowo raf koralowych.
• Początkowo wpływ zmian klimatu może być pozytywny dla rolnictwa, lecz jeśli tendencje zmian klimatu będą się utrzymywały dłużej, to dla pewnych typów rolnictwa i niektórych terenów, negatywne skutki w końcu przewyższą pozytywne.
• Zwiększona częstotliwość występowania i gwałtowność cyklonów tropikalnych przyniesie ryzyko utraty życia ludzkiego i strat ekonomicznych, oraz zagłady całych ekosystemów wskutek częstych powodzi, sztormów i silnych wiatrów.
   

Europa

Europa ma stosunkowo duże możliwości dostosowywania się do skutków zmian klimatu. Europa Południowa oraz tereny okołobiegunowe są jednak bardziej narażone na negatywne skutki zmian niż inne części Europy.
 

• Będzie więcej opadów na północy, mniej zaś na południu. Południowe regiony mogą więc stać się bardziej narażone na suszę.
• Granice i zasięgi biologiczne, np. górna granica lasu, przesuną się ku północy lub wyżej. Niektóre gatunki utracą swoje nisze ekologiczne i może im zagrozić wyginięcie.
• Na ogromnych obszarach Europy zwiększy się niebezpieczeństwo wystąpienia powodzi.
• Regiony położone na wybrzeżach staną się bardziej narażone na powodzie i erozję, co spowoduje zniszczenia na znajdujących się tam terenach zamieszkałych i użytkowanych rolniczo.
• Lodowce górskie ulegną znacznemu zmniejszeniu.
• Wieloletnia zmarzlina zaniknie w wielu miejscach, w których dziś występuje.
• Zmiany klimatu mogą wpłynąć pozytywnie na rozwój rolnictwa w pn. części Europy, natomiast w części pd. i wsch. produkcja rolnicza może ulec zmniejszeniu. 
• Tradycyjne obszary turystyczne ucierpią z powodu wzrostu temperatury, zarówno kurorty letnie (więcej fal upałów), jak i zimowe (brak śniegu).
   

Ameryka Południowa

Ameryka Południowa jest bardzo narażona na negatywne skutki zmian klimatu i ma małe możliwości adaptacyjne, zwłaszcza, jeśli chodzi o zjawiska ekstremalne.
 

• Lodowce skurczą się lub znikną, co będzie miało bardzo zły wpływ  na dostęp do wody, szczególnie na terenach, gdzie są one jej istotnym źródłem.
• Zarówno powodzie, jak i susze, będą zdarzały się częściej. Powodzie pogorszą jakość wody pitnej na niektórych obszarach.
• Intensywność cyklonów tropikalnych prawdopodobnie wzrośnie, co oznacza większe zagrożenie dla życia ludzkiego oraz dobytku, a także zaburzenia w funkcjonowaniu ekosystemów.
• Rolnictwo będzie musiało się liczyć ze zmniejszeniem plonów, co w niektórych regionach będzie oznaczać załamanie gospodarcze.
• Choroby przenoszone przez owady zwiększą zasięg występowania i będą występować także na terenach położonych bliżej biegunów i na większej wysokości w górach. Coraz więcej ludzi będzie zagrożonych takimi chorobami jak malaria, gorączka tropikalna i cholera. 
   

Ameryka Północna

Kontynent ten ma stosunkowo duże możliwości adaptacyjne i w związku z tym generalnie jest mało zagrożony negatywnymi skutkami zmian klimatu, z wyjątkiem niektórych rdzennych mieszkańców .
 

• Zmniejszy się różnorodność biologiczna.
• Podniesienie poziomu morza spowoduje zwiększoną erozję wybrzeży, utratę terenów bagiennych oraz więcej sztormów, zwłaszcza na Florydzie oraz wzdłuż wybrzeża Atlantyku na terenie Stanów Zjednoczonych.
• Szkody spowodowane przez zjawiska pogodowe prawdopodobnie wzrosną, co spowoduje wzrost składek ubezpieczeniowych.
• Obszary zamieszkałe i przemysłowe, infrastruktura i ekosystemy (zwłaszcza te związane z zaroślami mangrowymi), znajdujące się na terenach nadbrzeżnych, ucierpią z powodu wzrostu poziomu morza.
• Rolnictwo w dużej mierze zyska na tych zmianach, ale w różnym stopniu w zależności od regionu oraz typu rolnictwa.
• Niektóre unikalne ekosystemy, jak na przykład prerie, bagna i tundra oraz ekosystemy wodne położone na dalekiej północy będą zagrożone.
• Na terenie Ameryki Północnej zwiększą swój zasięg choroby przenoszone przez owady (włączając malarię, gorączkę tropikalną i słoniowaciznę).
• Prawdopodobnie zwiększy się ilość chorób oraz zgonów z powodu złej jakości powietrza oraz upałów.
   

Obszary okołobiegunowe

Środowisko naturalne regionów okołobiegunowych jest bardzo wrażliwe na zmiany klimatu. Również niektórzy rdzenni mieszkańcy tych obszarów są bardzo narażeni na zmiany i mają małe możliwości adaptacji.
 

• Zmiany klimatu na terenach okołobiegunowych będą najbardziej dramatyczne i nastąpią najszybciej.
• Pewne zmiany już zarejestrowano –  zmniejszona grubość lodu, tajanie wiecznych zmarzlin (czyli ziemi, która zazwyczaj nie odmarza przez cały rok), erozja wybrzeża, zmiany w pokrywie lodowej, zmiana w rozmieszczeniu różnych gatunków.
• Lód w Arktyce będzie topniał szybciej niż gdzie indziej, ponieważ leży na wodzie. Lód Arktyki może zniknąć całkowicie i to w bardzo krótkim czasie. Nie jest wykluczone, że Biegun Północny będzie odmarzał na okres lata jeszcze pod koniec tego stulecia. Będzie to miało bardzo negatywny wpływ na różnorodność biologiczną. Jedyną korzyścią będzie skrócenie drogi morskiej z Europy do Japonii.
   

Państwa położone na wyspach

Państwa położone na wyspach są bardzo narażone i mają małe możliwości adaptacyjne.
 

• Podniesienie poziomu morza spowoduje liczne zniszczenia, włączając erozje wybrzeża, utratę obszarów lądowych i straty ekonomiczne, zwiększoną częstość sztormów i wzrost zasolenia wody pitnej wskutek wdzierania się i przesiąkania wód słonych w głąb lądu. Przystosowanie się do takich warunków będzie wymagać pokaźnych środków finansowych.
• Osłabienie ekosystemów nadbrzeżnych zagrozi rybołóstwu, pogorszy bezpieczeństwo żywnościowe krajów i będzie miało zły wpływ na gospodarkę.
• Rolnictwo ucierpi na utracie ziemi rolnej oraz jej zwiększonym zasoleniu.
• Turystyka, która jest najważniejszą gałęzią gospodarki dla wielu krajów wyspiarskich, także ulegnie ograniczeniu, gdy tylko zmiany klimatu zaczną być wyraźnie odczuwalne.
   

O tej stronie:

Autor: Camilla Schreiner - CICERO (Center for International Climate and Environmental Research - Oslo) - Norwegia
1. Recenzent: Andreas Tjernshaugen - CICERO - Norwegia - 2004-01-20
2. Recenzent: Knut Alfsen - Statistics Norway - Norwegia - 2003-09-12
Konsultacja dydaktyczna: Nina Arnesen - Marienlyst school in Oslo - Norwegia - 2004-03-10
ostatnia aktualizacja: 2004-03-27
Tłumaczenie na język polski: Mgr Sebastian Wypych, Dr Anita Bokwa, Uniwersytet Jagielloński, Kraków