Klimat miasta

Dowiedz się więcej!

Metody ograniczania zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego

Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem stała się priorytetowym celem działalności wielu państw i organizacji międzynarodowych jako część działań prowadzących do zrównoważonego rozwoju. W wyniku tego uchwalonych zostało szereg traktatów i konwencji zmierzających do ograniczenia emisji szkodliwych substancji oraz wprowadzania nowych rozwiązań technologicznych.

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. powszechnie uświadomiono sobie, że okres nieograniczonego korzystania z zasobów środowiska dobiega końca. Nastapiła diametralna zmiana poglądów na zagadnienie zanieczyszczenia powietrza, które stanowi część szerszych relacji "człowiek-środowisko". Dotychczasowe industrialne (przemysłowe) strategie rozwoju społeczno-gospodarczego, traktujące środowisko jako źródło zasobów przyrody wykorzystywanych w procesie gospodarowania oraz odbiornik odpadów poprodukcyjnych i pokonsumpcyjnych, zastąpiły strategie postindustrialne, w tym zwłaszcza strategia ekorozwoju. Jest ona rozumiana jako trwały i zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy, zapewniający zaspokojenie potrzeb społeczeństwa w sposób nie powodujący degradacji środowiska.
 

1. Ograniczanie zanieczyszczenia powietrza.
Autorzy: Anita Bokwa, Paweł Jezioro

Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem polega na ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzanych do powietrza substancji szkodliwych, które są emitowane przez zakłady produkcyjne i usługowe, pojazdy mechaniczne, hałdy, wysypiska i inne źródła. Dla gazowych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza ustala się normy dopuszczalnych stężeń w powietrzu. Wielkość stężenia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, nazywana również imisją, jest oznaczana dla określonego miejsca (np. obszary miejskie, parki narodowe) i czasu (np. 30 minut, 1 dzień) oraz  wyrażona w jednostkach wagowych na jednostkę objętości powietrza. Określenie "imisja" ma też szersze znaczenie i obejmuje dopływ wszelkich zanieczyszczeń z różnych emitorów na dany obszar. Oznacza to, że zanieczyszczenia oddziałujące na danym terenie mogą pochodzić z wielu różnych źródeł, położonych zarówno w tym terenie, jak też daleko od niego, bo zanieczyszczenia moga być przenoszone przez wiatr. W celu zbadania wielkości zanieczyszczenia powietrza tworzone są narodowe sieci monitoringu środowiska, w tym też zanieczyszczeń powietrza, których celem jest zwiększenie skuteczności działań na rzecz ochrony środowiska poprzez zbieranie, analizowanie i udostępnianie danych dotyczących stanu środowiska i zmian w nim zachodzących.
 

W zakresie rozwiązań technicznych i technologicznych mających na celu ochronę atmosfery wprowadza się: paleniska zapewniające dobre spalanie (= mniejsze zużycie paliwa), urządzenia odpylające gazy emitowane do atmosfery, ogranicza zużycie paliw bogatych w siarkę, odsiarczanie zarówno paliw, jak i spalin, ulepsza się konstrukcje silników spalinowych, wprowadza benzynę bezołowiową i katalizatory, ogranicza ruch samochodowy w centrum miast, zmniejsza liczbę energochłonnych gałęzi przemysłu, przeprowadza się restrukturyzację starych zakładów przemysłowych, wprowadza nowe surowce, materiały i procesy produkcyjne oraz właściwie lokalizuje nowe zakłady. Stosuje się także recykling, czyli odzyskiwanie i ponowne użycie w produkcji części składowych różnych wyrobów.

4. W czasie I Festiwalu Recyklingu zbudowana została w Krakowie kopia Barbakanu (budowli stanowiącej część dawnych fortyfikacji Krakowa). Wykonano ją z ok. 36 tys. aluminiowych puszek, miała wysokość 7,7 m (do szczytu wieżyczek), średnicę zewnętrzną 14 m. Kopia jest o połowę mniejsza od oryginału. Po zakończeniu festiwalu puszki oddano do huty aluminium.
fot. Sebastian Wypych

W poszczególnych krajach ochronę powietrza atmosferycznego przed zanieczyszczeniem regulują ustawy i rozporządzenia, określające dopuszczalne stężenia substancji zanieczyszczających powietrze. Jednak wiatr może przenosić zanieczyszczenia z jednego kraju do drugiego. W przypadku zanieczyszczeń atmosfery sprzyja temu również budowa wysokich kominów, realizowana w celu ochrony środowiska w bezpośrednim sąsiedztwie źródeł zanieczyszczeń. Przepływy trans-graniczne, czyli przenoszenie zanieczyszczeń na obszary sąsiednich krajów spowodowały, że ochrona środowiska przed ujemnym wpływem przemysłu stała się istotnym elementem współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej. Przykładem takiej współpracy są, zapoczątkowane w 1991 r., działania na rzecz poprawy stanu środowiska w tzw. Czarnym Trójkącie, położonym u zbiegu granic Polski, Niemiec i Czech (patrz też "Obszary zagrożone")
 

Istotnym elementem współpracy międzynarodowej w ochronie środowiska są traktaty i konwencje zawierane dobrowolnie, lecz tworzące w efekcie prawo międzynarodowe o dużym znaczeniu dla stymulowania działań na rzecz ochrony powietrza atmosferycznego. Przykładem może być Ramowa Konwencja ONZ w sprawie Zmian Klimatu zobowiązująca kraje-sygnatariuszy do ograniczenia emisji gazów szklarniowych powodujących efekt cieplarniany. Wspólną politykę w zakresie działań na rzecz ochrony powietrza atmosferycznego prowadzą państwa Unii Europejskiej. Komisja Europejska - główny organ wykonawczy Unii Europejskiej, wspiera je środkami m.in. z funduszu Regionalnego Programu Ochrony Środowiska (PHARE).
 

Wprowadzanie nowych rozwiązań technicznych i technologicznych oraz rygorystyczne przestrzeganie norm prawnych, przy równoczesnym zbieraniu danych dotyczących emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz ciągłych pomiarach imisji wymaga ogromnych nakładów finansowych. Wprowadza się różnego rodzaju instrumenty ekonomiczne, umożliwiające określone działania na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego, w tym też powietrza atmosferycznego. Jedną z tych form jest tzw. ekokonwersja, czyli zamiana zadłużenia zagranicznego na inwestycje o charakterze proekologicznym. Dyskusyjną formą ochrony powietrza jest natomiast handel emisjami zanieczyszczeń. Polega on na tym, że przedsiębiorstwo, które osiągnie emisję niższą od przyznanego mu limitu, może wielkość "zaoszczędzonej" emisji sprzedać innemu przedsiębiorstwu.

7. (ilustracja po lewej) Fundusze z ekokonwersji, programów PHARE itp., są wykorzystywane na przykład do zastępowania tradycyjnego sposobu produkcji energii przez nowoczesne "czyste" technologie, takie jak elektrownie wiatrowe i baterie słoneczne.
Źródło: FreeFoto.com

Zajrzyj na inne strony Encyklopedii ESPERE:

Czarny Trójkąt:
Klimat miasta - podstawy - część 1 - obszary zagrożone

Traktaty międzynarodowe dotyczące ochrony powietrza:
Człowiek i klimat - więcej - część 3

O tej stronie:

Autorzy: Paweł Jezioro, Anita Bokwa - Uniwersytet Jagielloński - Kraków
1. Recenzent: prof. dr hab. Barbara Obrębska-Starklowa - Uniwersytet Jagielloński - Kraków
2. Recenzent: dr Marek Nowosad - Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej - Lublin
ostatnia aktualizacja: 2005-03-30